Moralność okiem neuronauki i psychologii społecznej część 1.

Moralność okiem neuronauki i psychologii społecznej 

część 1. 

Wstęp

Moralność, słowo nam powszechnie znane. Czy zachowujesz "kręgosłup moralny"? Jak moralność jest definiowana przez psychologie? Jakie struktury mózgowia, czy w ogóle jakieś są aktywowane? Dylematy moralne, o eksperymencie Stanfordzkim, Miligramie i PG... Już teraz, usiądź wygodnie. Już? Ok, zaczynamy. 
Zmysł moralny czy coś więcej?
Mamy coś takiego jak zmysł moralny, to modalność (przykładowo wzrok) za pomocą jesteśmy wstanie określić czy dany czyn był moralny... A teraz definicja z encyklopedii PWN: zmysł moralny (ang. moral sense), określenie oznaczające zdolność do rozróżniania dobra i zła za pomocą intuicji, bez odwoływania się do racji rozumu (A.A. Shaftesbury, F. Hutcheson);utożsamiany niekiedy z sumieniem. Ok, dobrze... To oczywiście zbyt duże uproszczenie. To nie jest tak, że patrzę na coś, widzę to i ok to jest moralne a to nie. Oczywiście, rozgrywa się cały złożony proces z tym związany. Więc tak, mamy coś takiego jak zmysł moralny - ale to nie jest wystarczające. Występuje krótka i długa droga przetwarzania informacji nacechowanej moralnie (w analogii do długiej i krótkiej drogi przetwarzania emocji w mózgu, por. Le Doux 20006). 

Dylemat moralny i dylemat etyczny

Dylemat moralny – sytuacja, kiedy podmiot ma wybór pomiędzy wieloma strategiami postępowania, z których każda ma konsekwencje moralne, może przykładowo wiązać się z wyrządzeniem fizycznej krzywdy. 
Dylemat etyczny powstaje, gdy dana osoba jest zmuszona do decydowania o dwóch moralnie rozsądnych wyborach. Dylematy etyczne są szczególnie ważne w dziedzinie prawa medycznego i karnego oraz w karierze, takiej jak praca socjalna czy psychologia. Ponadto większość urzędników publicznych musi przejść szkolenie w zakresie etyki, aby rozwiązać wspólne dylematy, z którymi mogą natknąć się podczas pracy ze społeczeństwem. Oto niektóre przykłady dylematów etycznych:

* Lekarz odmawia podania morfiny pacjentowi, ale pielęgniarka może zobaczyć, że pacjent jest w agonii

* Wykonawca rządowy odkrywa, że ​​agencje wywiadowcze szpiegują nielegalnie swoich obywateli, ale są zobowiązani do zawarcia umowy i legalności w celu zachowania poufności informacji o odkryciu. 

Dylematy etyczne w zawodzie w psychologa: 

* Koleżanka poprosiła Cię, abyś była świadkiem w jej sprawie rozwodowej. Znacie się od 13 lat, a jej męża poznałaś 10 lat temu. Koleżanka przypomina Ci w rozmowie, że w Twojej obecności dochodziło w ostatnim roku do awantur z powodu niewierności męża. Jednym z argumentów jest też to, że jesteś psychoterapeutą w nurcie poznawczo-behawioralnym i pracujesz już blisko 20 lat. Dzięki Twojej wiedzy i doświadczeniu będziesz mogła – zdaniem koleżanki – wystąpić przed sądem i wydać fachową opinię o jej mężu. Przekonuje Cię, że w imię tak długiej znajomości jesteś jej to winna. Zastanawiasz się, co przemawia za, a co przeciw i co masz w tej sytuacji zrobić.  Dylematy etyczne w medycynie. 

*  Terapeutka widzi klienta jak bije dziecko na ulicy. On o tym nie wie. Terapia dotyczy uzależnień, co powinien zrobić psycholog? 

Dylematy moralne a emocje

Eksperymenty Joshuy Greena 

--> Udział ośrodków emocjonalno-moralnych w podejmowaniu decyzji przez podmiot moralny był podstawą dla wyróżnienia przez J. Greena i in. typów dylematów moralnych :
• Osobiste (personal) – agent bezpośrednio/własnoręcznie krzywdzi inną osobę (powoduje ból fizyczny lub zagrożenie życia)
• Nieosobiste (impersonal) – agent pośrednio powoduje krzywdę innej osoby

Dylematy nieosobiste
W eksperymencie tym badani mieli podjąć decyzję, czy pozwolić rozpędzonemu wagonikowi rozjechać pięciu stojących na torach ludzi, czy za pomocą zwrotnicy skierować wagonik na inny tor, na którym rozjedzie tylko jedną osobę.
Wyniki: Większość badanych opowiadała się za uratowaniem pięciu osób kosztem jednej, niezależnie od odpowiedzi czas jej udzielenia był krótki.

Struktury anatomiczne mózgowia aktywowane w podejmowaniu decyzji moralnych 

--> Zaobserwowano aktywności w obszarach grzebietowo-bocznej kory przedczołowej (BA 46) i dolnych obszarów płata ciemieniowego (BA 7/40) odpowiedzialnych za racjonalne podejmowanie decyzji, kalkulację i procesy pamięciowe.
My szczególnie skupimy się na: VMPC, ACC i OFC. Dokładnie właśnie w tej kolejności.

--> Z pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego, tomografu komputerowego oraz specjalnego programu komputerowego Brainvox naukowcy stworzyli trójwymiarowe, szczegółowe mapy mózgu ochotników. 

--> Zwłaszcza interesującego ich rejonu kory przedczołowej (tzw. VPMC). Badany fragment jest połączony z korą czołową odpowiedzialną za złożone operacje umysłowe, m.in. poczucie moralności, oraz z pniem mózgu, strukturą sterującą fizjologiczną reakcją organizmu na bodźce emocjonalne.

--> Usunięcie VMPC całkowicie znosiło naturalną, typowo ludzką niechęć do wyrządzenia krzywdy pojedynczej osobie w imię wyższych, utylitarnych celów" - mówi prof. Marc Hauser, psycholog Harvard University.

--> ACC - przedni zakręt kory obręczy (anterior cingulate cortex – ACC) jest jednym z najbardziej istotnych z punktu widzenia procesów poznawczych obszarem kory. 

--> Wielu badaczy identyfikuje ów obszar z egzekucyjnym systemem uwagi (Posner, Raichle, 1994)  

Jak podkreślają Posner i Raichle (1994), o kolejności przetwarzania informacji przez systemy neuronalne decydują procesy zainicjowane przez ten system.  Anatomicznie obszar ACC jawi się jako względnie jednolity i wyraźnie zarysowany, jednak z punktu widzenia funkcjonalnego jest wysoce zróżnicowany. Zasadniczy problem związany z badaniem funkcji obszaru ACC wiąże się od wielu lat z niejednoznacznością odpowiedzi różnych jej części na specyficzne warunki stymulacyjne. Co więcej, te same struktury w omawianym obszarze reagują na różnorodną stymulację (Frith i in., 2004). 

--> Problem stojący przed neurokogniwistami polega na określeniu funkcji poznawczych związanych z ACC. 

Generalnie rzecz ujmując, wyniki wspomnianych badań wskazują jednoznacznie, iż ACC odgrywa fundamentalną rolę w poznawczym funkcjonowaniu człowieka. Część grzbietowa (dACC) wykazuje wysoką aktywność w przypadku wykonywania zadań wymagających dużego wysiłku poznawczego. 

Zainteresowany? O Eksperymencie Miligrama, jak i eksperymencie Stanfordzkim w kolejnej części! 

Kontakt: kupryjaniukanna@gmail.com